Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի, Միջին դպրոց, 6․5 դասարան
45. Տրված առածները հականիշների օգնությամբ լրացրո՛ւ:
Ամառվա փուշը ձմեռվա նուշը:
Բարեկամ կորցնելը հեշտ է, գտնել դժվար է:
Դուրսը քահանա, ներս սատանա:
Գիտունին գերի եղիր, անգետի ոչ սիրելի:
Գիտունի հետ քար քաշի, անգետի փլավ մի կեր:
Իր աչքի գերանը չի տեսնում, ուրիշի աչքի շյուղն է տեսնում:
46.Առանձնացրո՛ւ բայերը:
Երբեք, մազեր, վազել, խմել, պարտեզ, պայման, խոսել, մտադրվել, մտածել, երազել, ափսե, պատերազմ, պատմություն, վերցնել, ցանկանալ:
Սելևկյան պետության միացումը: Հզոր Պարթևստանի ջախջախումից հետո Տիգրան Մեծը դարձավ իր ժամանակի աշխարհի հզորագույն տիրակալներից մեկը: Նրա հետ դաշնակցեցին Միջին Ասիայի որոշ ցեղեր, որոնք պատերազմի ժամանակ զորք էին տրամադրում հայոց տիրակալին:
Պարթևստանի նկատմամբ տարած հաղթանակի արդյունքում Հայոց տերությանն էին միացվել նաև Հայոց Միջագետքը, Կորդուքը, Օսրոյենեն և Միգդոնիան: Դրանով հայկական տերությունը սահմանակից դարձավ Սելևկյան պետությանը: Վերջինս երկարատև՝ երկպառակտչական պատերազմներից չափազանց թուլացել էր:
Սելևկյան ավագանին և ժողովուրդը որոշեցին իրենց երկիրը փրկել հրավիրելով այլ երկրի թագավորի` իշխելու իրենց: Ընդ որում՝ նրանք քննարկեցին ժամանակի բոլոր հզոր արքաների թեկնածությունը և միաձայն ընտրեցին հայոց արքային: Ք. ա. 84 թ. մայրաքաղաք Անտիոքում Տիգրան Մեծը բազմեց Սելևկյանների գահին և իշխեց այնտեղ 17 տարի: Այն Սելևկյան պետությունը, որ երկար ժամանակ պայքարում էր Հայաստանին գերիշխելու համար, իր խնդրանքով մտավ Հայաստանի տիրապետության տակ:
Միջերկրականի արևելյան ծովափի նվաճումը: Սելևկյան պետության խաղաղ նվաճումից հետո Տիգրան Մեծը շարունակեց իր հաղթարշավը: Նրա տերությանը միացվեցին Կոմմագենեն, Կիլիկիան և Փյունիկիան:
Իրենց հմտությամբ հայտնի կիլիկյան ծովագնացներին Տիգրան Մեծը հանձնարարեց վերահսկել Միջերկրական ծովի արևելյան շրջանները:
Փյունիկյան քաղաքների գրավումից հետո հայոց տիրակալը Ք. ա. 81 թ. դրանց շնորհեց «ազատություններ», այսինքն լայն ինքնավարություն: Այդ քաղաքների թվում էր նաև Բերիթը (Բեյրութ): Ի նշան շնորհակալության քաղաքներն իրենց օրացույցները սկսեցին հաշվել այդ թվականից, որը նշվում էր նաև իրենց քաղաքային դրամների վրա:
Միջերկրական ծովի արևելյան ափի հարավային մասին տիրելու համար բուռն պայքար ծավալվեց Ք. ա. 70-ական թվականներին: Տիգրան Մեծի գլխավոր հակառակորդը Նաբաթեայի թագավորությունն էր: Սակայն Ք. ա. 72 թ. նա ևս ընդունեց Հայաստանի գերիշխանությունը: Հայոց տիրակալի գերիշխանությունը ճանաչեց նաև Հրեաստանը:
Ինչպես վկայում է հույն պատմիչ Ապպիանոսը, բոլոր երկրները, մինչև Եգիպտոս, ենթարկվեցին Տիգրան Մեծին: Իսկ Եգիպտոսը Հայոց տերության բարեկամ երկրներից էր: Դեռևս Ք. ա. 80 թ. Տիգրան Մեծի օգնությամբ Պտղոմեոս XII-ը Եգիպտոսից դուրս էր մղել նվաճող հռոմեացիներին և հաստատվել հայրական գահին:
Հարցեր և առաջադրանքներ.
1222. Լուծե՛ք թվաբանական խաչբառը.
Հորիզոնական Գ. Կոտորակ, որի ամբողջ մասը հակադիր թվերի գումար է, իսկ կոտորակային մասը այն ամենամեծ եռանիշ թիվն է, որը ստացվում է երկնիշ թիվը ինքն իրենով բազմապատկելու միջոցով։ Ե. Ամենամեծ երկնիշ պարզ թիվը ամենափոքր երկնիշ բաղադրյալ թվին բաժանելու արդյունքը։ Զ. Առաջին չորս կարգային միավորների գումարի կեսը։
Ուղղաձիգ Ա. Թիվ, որը 5-ից փոքր է այնքանով, որքանով որ 6,043-ը 5-ից մեծ է։ Բ. Այն ուղղանկյունանիստի ծավալը, որի երկարությունը 8,65 միավոր է, լայնու[1]թյունը` 5 միավոր, բարձրությունը` 10,8 միավոր։ Դ. Թիվ, որը 199,5-ին հարաբերում է այնպես, ինչպես 7-ը 147-ին։
Ա=4,857
Բ=465,1
Գ=0,961
Դ=9,5
Ե=8,5
Զ=555,5
1.Спишите, вставляя пропущенные буквы.
Загар, касается, положение, забластел, горелый, блестательное, полагаться, выращенные, зорька, продирается, коснуться, прорастать, угар, зорево, вычетание, загорелый, разбираться, соберу, зажигание, прикосновение, , озарить, пробираюсь, касательная.
Выпишите из предложенных словосочетаний только те, где в словах пишется буква О.
Обгоревшая свечка, внезапное озарение, антипригарное покрытие, мамино прикосновение, увидеть зарянку, ранние зори, огарок свечи, докоснуться до руки, пригоревший ужин, гореть на плите, зарево от пожара, начертить касательную, коснется многих, касательно данного вопроса.
Найдите в данном тексте числительные и выпишите их.
Трое мальчиков путешествовали на двухпалубном корабле по Черному морю с бабушкой и дедушкой. Мальчики были тройняшками. Они закончили шестой класс на «четвёрки» и «пятёрки», путешествие было наградой за успешное окончание учебного года. А в Новосибирске в квартире на четвёртом этаже остались родители и пятилетняя сестрёнка, которая очень любит кататься на трёхколесном велосипеде. Во время путешествия они побывали в семи городах, увидели двенадцать видов птиц.
Составьте прилагательные во всех степенях сравнений.
Образец: умный — умнее — умнейший — самый умный
Тяжелый-тяжелее-тяжеленный-самый тяжолый
древний-древнее-древнейший-самый древний
низкий-ниже-самый низкий
строгий-стражайший-самый строги
добрый-добрее-добрейший-самый добрый
быстрый-быстрее-быстрейший, самый быстрый
1207. Ուղղանկյունանիստի երկարությունը, լայնությունը և բարձրու
թյունը համապատասխանաբար 12,4 դմ, 5,08 դմ և 3,6 դմ են։
Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը և պատասխանը կլորացրե՛ք
մինչև հարյուրերորդականները: 226,77 դմ3
1208. Գտե՛ք ամենափոքր հնգանիշ թվի և ամենամեծ եռանիշ թվի
տարբերությունը։ 10000-999=9001
1212. 50 թիվը նախ մեծացրել են 25 %-ով, ապա ստացված թիվը փոքրացրել
են 20 %-ով։ Ինչպիսի՞ թիվ է ստացվել` 50-ից մե՞ծ, թե՞ փոքր։
50*1.25=62,5
62.5*80/100=50
1217. 8/9 մ երկարություն ունեցող ձեռնափայտը կազմված է երկու մասից։ Մի մասի երկարությունը 2/9 մ է։ Որքա՞ն է մյուս մասի երկարությունը։
9/9 – 2/9 = 7/9 մ – ի
Պատ․՝ 7/9 մ։
1219. Հետևյալ թվերը դասավորե՛ք աճման կարգով.
20-ի 7 %-ը, 15-ի 8 %-ը, 90-ի 3 %-ը, 100-ի 5 %-ը
20*7/100=1.4, 15*8/100=1.2, 90*3/100=2.7, 100*5/100=5
5, 2.7, 1.4, 1.2
42. Աչք և գլուխ բառերով կազմի՛ր հնարավորին չափ շատ դարձվածքներ:
Աչք լույս
Աչք դնաել
Աչք բացել
Աչքերը թոզ փչել
Աչքա թող անել
Աչքերից կայծեր թափել
Աչքը դուր կտրել
Աչքի փուշ
Գլխի վրա
Գլխի տակ բարց դնել
Գլխի բերել
գլխի լոլո կարթալ
Գլխի գցել
Գլխին զորտալ
Գլուխ կախ
43. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:
Մինչև հիմա կարծում էին, աշխարհում ամենաերկար ծառը Ամերիկայում աճող սեկվոյան է, նրա բարձրությունը երբեմն հարյուր մետրից էլ է անցնում: Բայց
վերջերս Աֆրիկայում գտան հարյուր ութսունինը մետր երկարություն ունեցող մի բաոբաբ’ սեկվոյայից մոտ կրկնակի անգամ բարձր: Նրա բնի տրամագիծը 43,5 մետր է. կտրվածքի վրա հանգիստ կարող է տեղավորվել ժամանակից մի շենք:
44.Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված բառերի հականիշները:
Փարիզում անցորդներից մեկը չոր (մեղմ) անձրևի տակ ընկավ:Թացից(չորանալ) պաշտպանվելու համար թևի տակի նկարը բարձրացրեց (իջեցնել) գլխի վրա ու վազեց:Երերուն (հաստատ) աշխարհում դեռևս (արդեն) ոչ ոք անձրևից այդպիսի թանկարժեք (էժանագին) «անձրևանոցով» չէր պաշտպանվել (հարձակվել):
Տեսնելով անցորդի գլուխը պաշտպանող նկարը`դեպքի կամավոր վկան`գողը (ոստիկանը), զարմանքից գոռում էր (լռել): Նա ճանաչեց Գյուստավ Կուրբեի նշանավոր (աննշան) «Քնած շիկահեր կինը» կտավը: Թանգարանից հափշտակված այդ նկարի վերատպված օրինակները հենց այդ օրը ցրվել էր (հավաքվել) ոստիկաններին: Նկարը յոթ հարյուրից ութ հարյուր դոլար էր գնահատված: Ոստիկանը մարդուն հետևում էր(առաջնորդել) մինչև նրա բնակարանը, որտեղ գտավ (կորչել) տարբեր (նույն) ժամանակներում տարբեր (նույն) տեղերից գողացված նկարների ամբողջ պատկերասրահ:
-Ավելի լավ (վատ) էր մինչև ոսկորներս թռջչվեի (չորանալ),- տխուր (ուրախություն) ասաց գողը, երբ նրան ազատազրկեցին (բաց թողնել):
1201. Աղյուսակում գրված թվերը կլորացրե՛ք մինչև տվյալ կարգը.
256,7235 = 2 897,6954 = 8 398,0079=3 105,3628 = 1
256,7235 = 5 897,6954 = 9 398,0079=9 105,3628 = 0
256,7235 = 6 897,6954 = 7 398,0079= 8 105,3628 = 5
256,7235 = 256,7 897,6954 = 897,6 398,0079= 398 105,3628 = 105,3
256,7235 = 25,6 897,6954 = 89,7 398,0079= 39,8 105,3628 = 10,5
256,7235 = 2,56 897,6954 = 8,97 398,0079= 3,98 105,3628 = 1,05
1202. Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները.4
ա) 0,377 + 3,409 – 2,1006 = 3,786 = 3,78
բ) 12,4589 – 6,27 + 1,395 = 6,1889 = 6,18
գ) 4,5 + 0,3796 + 1,225 = 4,8796 = 4,87
դ) 0,1 – 0,01 – 0,001 = 0,099=0,09
1203. Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները.
ա) 0,1 ⋅ (81,34 + 6,73) = 89,07 = 89,1
բ) 5,6 ⋅ (7,4 – 3,9) = 19,6
գ) (3,4 + 2,01) ⋅ 1,2 = 6,492 = 6,4
դ) (9,4 – 8,7) ⋅ 1,4 = 0,1
ե) (8,5 + 6,12) ⋅ 2,3 = 33,6
զ) (12,1 – 5,73) ⋅ 0,1 = 0,6
1204. Թվերը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները, ապա կատարե՛ք հաշվումները.
ա) 2,9519 + 0,24159 = 3,19349 = 3,19
բ) 24,35907 – 14,4346 = 9,92447 = 9,92
գ) 43,927 ⋅ 0,00609 = 0,26751 = 0,26
դ) 11,4444 : 3,52222 = 3,24920 = 3,24
ե) 3,509 ⋅ (0,7654 – 0,333) = 1,5172 = 1,51
զ) (17,6249 – 2,6951) : 3,729 = 55,67322 = 55,6732
1205. Կատարե՛ք հաշվումները՝ թվերը նախապես կլորացնելով մինչև տասնորդականները, ինչպես նաև առանց կլորացնելու, ապա համեմատե՛ք ստացված արդյունքները.
ա) (3,26 + 2,045) ⋅ (0,376 – 0,18) = 5,305 ⋅ 0,196 = 1,03978
(3,26 + 2,045) ⋅ (0,376 – 0,18) ≈ (3,3 + 2) ⋅ (0,4 – 0,2) = 5,3 ⋅ 0,2 = 1,06
1,03978 < 1,06
բ) (13,99 – 1,95) : (1,58 + 1,43) = 12,04 : 3,01 = 4
(13,99 – 1,95) : (1,58 + 1,43) ≈ (14 – 2) : (1,6 + 1,4) = 12 : 2 = 6
4 < 6
գ) 4,026 ⋅ 3,828 + 2,106 ⋅ 0,99 = 15,411528 + 2,08494 = 17,496468
4,026 ⋅ 3,828 + 2,106 ⋅ 0,99 ≈ 4 ⋅ 3,8 + 2,1 ⋅ 1 = 15,2 + 2,1 = 17,3
17,496468 > 17,3
դ) 10,54 : 21,08 – 0,048 : 0,48 = 0,5 – 0,1 = 0,4
10,54 : 21,08 – 0,048 : 0,48 ≈ 10,5 : 21,1 – 0 : 0,5 ≈ 0,49763
0,49763 > 0,4
1206. Կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները և համեմատե՛ք թվերը.
ա) 0,136 և 0,144
0,136 ≈ 0,14
0,144 ≈ 0,14
0,14 = 0,14
բ) 2,254 և 2,256
2,254 ≈ 2,25
2,256 ≈ 2,26
2,25 < 2,26
գ) 3,769154 և 3,767002
3,769154 ≈ 3,77
3,767002 ≈ 3,77
3,77 = 3,77
դ) 12,129 և 12,131
12,129 ≈ 12,13
12,131 ≈ 12,13
12,13 = 12,13
ե) 7,9951 և 8,0049
7,9951 ≈ 8
8,0049 ≈ 8
8 = 8
զ) 0,009 և 0,001
0,009 ≈ 0,01
0,001 ≈ 0
0,01 > 0
1203. Հաշվե՛ք և պատասխանը կլորացրե՛ք մինչև տասնորդականները.
ա) 0,1 ⋅ (81,34 + 6,73) = 0,1 ⋅ 88,07 = 8,807 ≈ 8,8
բ) 5,6 ⋅ (7,4 – 3,9) = 5,6 ⋅ 3,5 = 19,6
գ) (3,4 + 2,01) ⋅ 1,2 = 5,41 ⋅ 1,2 = 6,492 ≈ 6,5
դ) (9,4 – 8,7) ⋅ 1,4 = 0,7 ⋅ 1,4 = 0,98 ≈ 0.9
ե) (8,5 + 6,12) ⋅ 2,3 = 14,62 ⋅ 2,3 = 33,626
զ) (12,1 – 5,73) ⋅ 0,1 = 6,37 ⋅ 0,1 = 0,637
1204. Թվերը կլորացրե՛ք մինչև հարյուրերորդականները, ապա կատարե՛ք հաշվումները.
ա) 2,9519 + 0,24159 ≈ 2,95 + 0,2 4 = 3,19
բ) 24,35907 – 14,4346 ≈ 24,36 – 14,43 = 9,93
գ) 43,927 ⋅ 0,00609 ≈ 43,93 ⋅ 0,01 = 0,4393
դ) 11,4444 : 3,52222 ≈ 11,44 : 3,52 = 1144 : 352 = 3,25
ե) 3,509 ⋅ (0,7654 – 0,333) ≈ 3,51 ⋅ (0,77 – 0,3) = 3,51 ⋅ 0,47 = 1,6497
զ) (17,6249 – 2,6951) : 3,729 ≈ (17,62 – 2,7) : 3,73 = 14,92 : 3,73 = 4
